Jak rozpoznać jaskrę? Objawy, przebieg oraz znaczenie badań diagnostycznych

Najprościej: zwracaj uwagę na stopniowe zawężanie pola widzenia, widzenie tęczowych okręgów wokół źródeł światła, okresowe bóle oka i głowy, a w ostrych sytuacjach — na nagły ból, zaczerwienienie, nudności i wymioty. Te sygnały mogą wskazywać na jaskrę. Choroba często przebiega skrycie, dlatego kluczowe są regularne badania diagnostyczne oceniające ciśnienie śródgałkowe, pole widzenia i budowę nerwu wzrokowego.

Przeczytaj również: Badanie ABR w przypadku podejrzenia niedosłuchu

Najczęstsze objawy jaskry, które warto rozpoznać wcześnie

Postępujące zawężanie pola widzenia to typowy wczesny objaw. Początkowo umykają drobne elementy na obrzeżach, np. krawężnik, osoba z boku, część znaku drogowego. Z czasem może pojawić się tzw. widzenie tunelowe.

Przeczytaj również: Makijaż permanentny powiek - podkreślenie oka i efekt "wow" bez codziennego nakładania tuszu do rzęs

Pogorszenie ostrości wzroku bywa subtelne: litery zlewają się po zmroku, drobny druk męczy szybciej. Część osób zauważa zaburzenia kontrastu i kolorów — trudniej odróżnić odcienie szarości, mniej wyraźne kontury w słabym świetle.

Przeczytaj również: Jakie metody stosowane są w rehabilitacji dzieci?

Tęczowe okręgi wokół światła (halo) pojawiają się zwłaszcza przy patrzeniu na lampy lub reflektory nocą. U niektórych współistnieją przejściowe zamglenia widzenia.

Ból oka i głowy nie jest regułą w jaskrze przewlekłej, ale może towarzyszyć epizodom wzrostu ciśnienia w oku. W ostrych sytuacjach dołącza się zaczerwienienie oka.

Ostry atak jaskry: objawy alarmowe i konieczność pilnej konsultacji

Kiedy następuje nagły wzrost ciśnienia śródgałkowego, pojawia się silny ból oka promieniujący do skroni, gwałtowne pogorszenie widzenia, tęczowe okręgi, wyraźne zaczerwienienie, a także nudności i wymioty. Taki obraz wymaga niezwłocznego kontaktu z placówką medyczną. Szybka ocena może ograniczyć ryzyko trwałego uszkodzenia nerwu wzrokowego.

Jeżeli zastanawiasz się, czy to „zwykły ból głowy”, zwróć uwagę na wrażenie „twardego jak kamień” oka, światłowstręt oraz nagłe zamglenie widzenia — to wskazówki, by nie czekać.

Dlaczego jaskra bywa niewykryta? Przebieg choroby krok po kroku

U większości chorych jaskra rozwija się bezobjawowo. Zmiany zaczynają się na obwodzie pola widzenia, dlatego centralna ostrość długo zostaje dobra. Mózg częściowo „wypełnia luki”, co utrudnia zauważenie problemu na co dzień.

W miarę postępu choroby dochodzi do uszkodzenia nerwu wzrokowego i zaniku włókien nerwowych siatkówki. Bez leczenia ubytki pola widzenia poszerzają się. Etap zaawansowany charakteryzuje się wrażeniem patrzenia przez wąską rurkę — to już widzenie tunelowe.

Badania diagnostyczne: na czym polega potwierdzenie jaskry

Rozpoznanie opiera się na zestawie badań, które oceniają zarówno czynniki ryzyka, jak i faktyczne zmiany w oku. Najważniejsze elementy obejmują:

• Pomiary ciśnienia śródgałkowego (tonometria) — podwyższone wartości zwiększają ryzyko, ale jaskra może występować także przy ciśnieniu w normie.
• Ocena tarczy nerwu wzrokowego w lampie szczelinowej oraz obrazowanie (OCT, HRT) — pokazuje grubość włókien nerwowych i kształt tarczy.
• Badanie pola widzenia (perymetria) — wykrywa nawet subtelne ubytki funkcjonalne.
• Gonioskopia — ocenia kąt przesączania, co pozwala rozróżnić jaskrę otwartego i zamkniętego kąta.
• Dodatkowo: pachymetria (grubość rogówki), dokumentacja fotograficzna tarczy, analiza progresji w czasie.

Połączenie wyników klinicznych i obrazowych umożliwia rozróżnienie wczesnych, często bezobjawowych stadiów od bardziej zaawansowanych postaci choroby. Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak wygląda badanie jaskry, zapoznaj się ze szczegółami procedur i ich zakresem.

Czynniki ryzyka i kiedy zaplanować kontrolę

Większe ryzyko obserwuje się u osób z rodzinnym występowaniem jaskry, z podwyższonym ciśnieniem śródgałkowym, po 40.–50. roku życia, z krótkowzrocznością lub bardzo płytką komorą przednią, a także u osób z chorobami naczyniowymi. Epizody silnych bólów oka, „halo” wokół świateł czy wahania widzenia są sygnałem do wcześniejszej oceny.

Regularne wizyty kontrolne pozwalają wykryć wczesne zmiany zanim pojawią się zauważalne ubytki pola widzenia. Dotyczy to szczególnie osób z obciążonym wywiadem rodzinnym.

Jak odróżnić jaskrę od innych problemów ze wzrokiem

Nie każde zamglenie widzenia oznacza jaskrę. Zaćma zwykle pogarsza ostrość i kontrast w całym polu widzenia i nasila olśnienia, ale nie powoduje typowych, nieregularnych ubytków peryferyjnych. Migrena może dawać przejściowe zygzaki świetlne i ból głowy, lecz bez progresywnych ubytków pola widzenia. W jaskrze kluczowa jest kombinacja: zmiany w polu widzenia, morfologia tarczy i ocena kąta przesączania.

Co zrobić, gdy podejrzewasz jaskrę

• W przypadku nagłego bólu oka, zaczerwienienia, nudności i szybkiego pogorszenia widzenia — zgłoś się pilnie do placówki medycznej.
• Gdy obserwujesz zawężanie pola widzenia, „halo” wokół świateł lub przewlekłe zmęczenie wzroku — zaplanuj kompleksową ocenę obejmującą pomiar ciśnienia, perymetrię i obrazowanie nerwu wzrokowego.

Świadomość objawów i regularne kontrole pozwalają wykryć chorobę na etapie, kiedy możliwe jest zahamowanie jej postępu. Każdy niepokojący sygnał warto omówić podczas wizyty okulistycznej.